«Ο Εβρος πίσω από τον φράχτη», έτσι λέγεται το νέο podcast του iMEdD (incubator for Media Education and Development).
17 Φεβρουαρίου 2025
Τρία επεισόδια σε δημοσιογραφική παραγωγή του Απόστολου Στάικου και ηχοληψία του Γιώργη Σαραντινού. Στο podcast μιλούν οι ακρίτες του Εβρου και ακούμε ιστορίες για τη δημογραφική συρρίκνωση, τις τοπικές πρωτοβουλίες που επαναπροσδιορίζουν την τοπική οικονομία, τις πυρκαγιές στη Δαδιά, τον διαβόητο φράχτη και πολλά ακόμα. Ενώ πετάγονται και ώς την Αδριανούπολη στην Τουρκία, για να δουν τι γίνεται και πίσω από τον φράχτη.
O Απόστολος Στάικος μας δίνει μερικά «ενσταντανέ» από τα podcasts
* Μείναμε τέσσερις ημέρες και οδηγήσαμε περισσότερα από 800 χιλιόμετρα. «Οργώσαμε» τα χωριά του Τριγώνου και μιλήσαμε με δεκάδες ανθρώπους της περιοχής. Περάσαμε στην Αδριανούπολη και φτάσαμε μέχρι τη Δαδιά για να δούμε το μέγεθος της περιβαλλοντικής καταστροφής μετά τις μεγάλες φωτιές του 2022 και του 2023.
* Στην πραγματικότητα ο Εβρος είναι δύο νομοί. Η Αλεξανδρούπολη και μια ακτίνα δεκαπέντε χιλιομέτρων γύρω από την πόλη και από εκεί και πέρα ο υπόλοιπος νομός. Οσο ανεβαίνεις πιο βόρεια τόσο πιο δύσκολη γίνεται η κατάσταση. Η πρωτεύουσα, που μάλιστα βρίσκεται και στο νοτιότερο άκρο του νομού, τελικά λειτουργεί σαν «σφουγγάρι» που τραβάει ανθρώπους, δουλειές και φιλοξενεί όλες τις κρατικές υπηρεσίες.
* Παρά τις δυσκολίες, πόλεις όπως το Διδυμότειχο, το Σουφλί και η Ορεστιάδα στέκονται ακόμη. Το ζήτημα είναι πως υπάρχουν χωριά με επτά, δεκαπέντε και είκοσι ηλικιωμένους κατοίκους. Σε μια δεκαετία θα μιλάμε για «έρημους τόπους».
* Ο Εβρος βρίσκεται πολύ μακριά από τα κέντρα αποφάσεων και από τις μεγάλες πόλεις της χώρας. Αυτό εντείνει το αίσθημα απομόνωσης των κατοίκων που συχνά στρέφονται σε Τουρκία και Βουλγαρία για αγορές στο σουπερμάρκετ, για φτηνά καύσιμα και υπηρεσίες υγείας.
* Τα δεκαεπτά χωριά του Τριγώνου που συνολικά έχουν περίπου 2.000 κατοίκους εξυπηρετούνται από μία τράπεζα που ανοίγει δύο φορές την εβδομάδα και για λίγες ώρες. Για οποιαδήποτε συναλλαγή με δημόσιες υπηρεσίες πρέπει να κατέβουν στην Ορεστιάδα. Δηλαδή χρειάζεται να κάνουν 80 με 90 χιλιόμετρα.
* Ο Εβρος μαραζώνει γιατί ποτέ δεν υπήρξε σχέδιο αντιμετώπισης της δημογραφικής κατάρρευσης, της μαζικής μετανάστευσης και των εκατοντάδων λουκέτων. Οι ντόπιοι έχουν «χορτάσει» από εξαγγελίες, συνέδρια και επισκέψεις επισήμων που φτάνουν μέχρι την Αλεξανδρούπολη, το πολύ μέχρι την Ορεστιάδα. Από εκεί και μέχρι το Ορμένιο και τα Δίκαια οι πολιτικοί εμφανίζονται μόνο στις εκλογές.
* Ο φράχτης αποτελεί πολιτική επιλογή και όχι ανάγκη. Πράγματι περιορίζει τις ροές στην περιοχή που καλύπτει, όμως τελικά δεν αποτρέπει όσους έχουν αποφασίσει να κάνουν το επικίνδυνο ταξίδι για να φτάσουν στην Ευρώπη. Οι άνθρωποι επιλέγουν άλλα, πιο «εύκολα» σημεία και τελικά περνάνε σε ελληνικό έδαφος. O φράχτης έχει ανεβάσει τις ταρίφες των δουλεμπόρων, αφού πλέον υποστηρίζουν πως είναι πιο δύσκολο να περάσουν στην Ελλάδα πρόσφυγες και μετανάστες.
* Aρκετοί ντόπιοι νιώθουν πιο ασφαλείς εξαιτίας του φράχτη, κυρίως οι αγρότες που έχουν τα χωράφια τους κοντά στα σύνορα με την Τουρκία.
* Πέρα από περιστατικά μικροκλοπών, οι αιτούντες άσυλο ούτε έχουν απειλήσει ούτε έχουν βλάψει τους ντόπιους. Ο Εβρος πάντα ήταν πέρασμα, ποτέ προορισμός.
* Οι απόψεις των κατοίκων για τον φράχτη είναι μοιρασμένες. Υπάρχουν εκείνοι που εκτιμούν πως προσφέρει προστασία στην περιοχή και λειτουργεί αποτρεπτικά, όμως πολλοί πιστεύουν πως είναι ένα επικοινωνιακό εργαλείο που στηρίζει το αφήγημα της ασφάλειας των συνόρων και τελικά αποκρύπτει τα πραγματικά προβλήματα της περιοχής.
* «Ερχονται οι πολιτικοί και φωτογραφίζονται στον φράχτη», μας είπαν πολλοί ντόπιοι κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων στον Εβρο.
* Ο δήμαρχος Διδυμοτείχου τάσσεται ξεκάθαρα κατά του φράχτη. Ο Ρωμύλος Χατζηγιάννογλου εκτιμά πως «μοιάζει με λύση, όμως στην πραγματικότητα δημιουργεί προβλήματα αφού χαρίζουμε στην Τουρκία ολόκληρο τον ποταμό Εβρο».
* Η Αδριανούπολη όντως αναπτύσσεται, όμως τα χωριά γύρω από την πόλη αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα. Οι νέοι δεν θέλουν να μείνουν και διεκδικούν μια καλύτερη ζωή. Συχνά γίνεται το εξής λάθος: Η Αδριανούπολη συγκρίνεται με τα χωριά του Τριγώνου και την Ορεστιάδα, ενώ θα έπρεπε να συγκρίνεται με την Αλεξανδρούπολη, την πρωτεύουσα του νομού. Οι δύο πόλεις ευημερούν, εξελίσσονται και αυτή η δυναμική πορεία τελικά «κρύβει» την ερήμωση των χωριών της περιφέρειας.
